Trên khu đất ở quận Sơn Trà, TP Đà Nẵng, có mô hình bản đồ Việt Nam, quần đảo Trường Sa và tàu HQ-604, con tàu bị lính Trung Quốc bắn chìm ngày 14/3/1988 làm 64 chiến sĩ hy sinh. Trên mô hình tàu là bài vị của các chiến sĩ. Chính giữa là vòng hoa hình cờ Tổ quốc.

Cựu binh Trường Sa Trần Văn Tiến, 51 tuổi, người đứng ra làm mô hình tàu HQ-604 và lo liệu cho lễ tưởng niệm này, cho biết năm nay ông đã liên hệ thêm ban nhạc và mời đồng đội, thân nhân hát về biển đảo.

Nhiều người đã khóc khi nghe chị Nguyễn Thị Bích Lạc, vợ liệt sĩ thượng úy Trần Văn Phòng (quê Thái Bình), hát ca khúc “Gần lắm Trường Sa”. Đến đoạn “Nơi anh đóng quân là một vùng đảo nhỏ, bên đồng đội yêu thương”, giọng chị Lạc nghẹn lại.

Ở một góc khác, bà Lê Thị Lan tay phải chống gậy, đôi vai gầy rung lên khi nhận bài vị con trai là liệt sĩ Nguyễn Hữu Lộc (quê Đà Nẵng) từ tay đồng đội. Hồi còn đi học, anh Lộc thường bán kem hoặc mò cua, bắt ốc phụ cha mẹ nuôi các em. Trước khi xuống tàu, anh viết thư về dặn mẹ “Con chỉ đi xây đảo thôi, không phải ra nơi chiến trận nên mẹ đừng lo lắng gì”. Đó là lá thư cuối cùng của anh.

Sau lễ tưởng niệm, đồng đội và thân nhân thắp hương, hóa vàng mã và thả vòng hoa màu vàng đỏ xuống vịnh Đà Nẵng. Đây là lễ tưởng niệm nối tiếp những năm qua, được các cựu binh ở Đà Nẵng thực hiện để ngưỡng vọng các liệt sĩ.

Ngày 13/3, đoàn công tác của Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam cùng các thân nhân, cựu binh Trường Sa đã có mặt ở khu tưởng niệm Gạc Ma, huyện Cam Lâm (tỉnh Khánh Hòa) để dâng hoa, thắp hương tưởng nhớ 64 liệt sĩ.

Sáng 14/3/1988, khi bộ đội Việt Nam đang làm nhiệm vụ xây dựng chủ quyền trên cụm đảo chìm Gạc Ma – Len Đao – Cô Lin thuộc quần đảo Trường Sa thì Trung Quốc ngang ngược đưa tàu chiến đến ngăn cản.

Tại Gạc Ma, lính Trung Quốc mang vũ khí xông lên bãi cướp cờ, xả súng làm 64 chiến sĩ hy sinh, bắn chìm tàu HQ-604. Tại Cô Lin, bị quân Trung Quốc tấn công, thuyền trưởng Vũ Huy Lễ cho tàu HQ-505 lao thẳng lên bãi, trở thành cột mốc sống bảo vệ chủ quyền. Tàu HQ-605 đang làm nhiệm vụ bảo vệ bãi đá Len Đao cũng bị tàu chiến Trung Quốc bắn cháy, chìm vào sáng 15/3/1988.

64 chiến sĩ hải quân Việt Nam hy sinh, 9 người bị Trung Quốc bắt. Việt Nam giữ được Cô Lin, Len Đao; còn Gạc Ma bị chiếm đóng trái phép đến nay.

• Cựu binh làm mô hình tàu tưởng niệm Gạc Ma

Nguyễn Đông