Sau cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 21/3 tại Điện Kremlin, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thông báo hai nước nhất trí “làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác chiến lược”, đồng thời tuyên bố quan hệ song phương Nga – Trung đang tiến vào kỷ nguyên mới. Lãnh đạo Trung Quốc nhấn mạnh hai nước phải cùng nhau thúc đẩy hợp tác thực tiễn ở mức cao hơn, trong khi lãnh đạo Nga nói Moskva sẽ ưu tiên hợp tác kinh tế với Bắc Kinh.

Lãnh đạo Trung Quốc và Nga cùng khẳng định quan hệ đối tác “về bản chất không nhằm mục tiêu đối đầu hay nhắm vào quốc gia khác”, song ủng hộ “tăng tốc tiến trình thiết lập trật tự thế giới đa cực”.

Ông Tập và ông Putin tiếp tục chỉ trích Washington đang khiến thế giới mất ổn định, cáo buộc liên minh quân sự NATO đang ngày càng mở rộng và “lấn sân” sang châu Á – Thái Bình Dương.

“Thông điệp từ cuộc hội đàm cho thấy lãnh đạo hai nước chia sẻ mối quan tâm đến khả năng tạo dựng một đối trọng với ảnh hưởng của Mỹ trên thế giới”, Bonnie Glaser, giám đốc chương trình nghiên cứu Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Quỹ German Marshall, tổ chức nghiên cứu chính sách tại Mỹ, nhận định.

Thông điệp thách thức phương Tây được ông Tập Cận Bình đưa ra trước đó, trong bài viết đăng trên báo Rossiyskaya Gazeta, cơ quan ngôn luận của chính phủ Nga, với tuyên bố “không quốc gia nào có quyền chỉ đạo trật tự quốc tế”.

Theo cựu ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger, chuyến thăm của ông Tập đến Nga có thể đã đánh dấu “bước chuyển biến quan trọng của thế giới ở góc độ cục diện chiến lược toàn cầu”.

Giữa bối cảnh hai nước cùng chịu sức ép từ phương Tây, với Mỹ giữ vai trò dẫn dắt rõ rệt trong các biện pháp trừng phạt Nga, lãnh đạo Trung Quốc nhấn mạnh Moskva – Bắc Kinh đang xây dựng “tin cậy chính trị ngày một sâu sắc” và ngày càng có nhiều mối quan tâm chung. Trong khi đó, Tổng thống Putin ca ngợi quan hệ Nga – Trung sẽ mang đến thịnh vượng cho nhân dân hai nước và hợp tác song phương có tiềm năng vô hạn.

“Trung Quốc và Nga đang gắn kết chặt chẽ nhất kể từ thập niên 1950”, Brag Bowman, chuyên gia cấp cao tại Trung tâm Sức mạnh Quân sự và Chính trị, thuộc tổ chức nghiên cứu chính sách Quỹ Phòng thủ Dân chủ tại Mỹ, đánh giá.

Trong cuộc họp thượng đỉnh, ông Tập và ông Putin ký hai tuyên bố chung gồm “Phát triển sâu sắc thêm đối tác chiến lược toàn diện vì kỷ nguyên mới” và “Kế hoạch phát triển trước 2030 cho các ưu tiên hợp tác kinh tế Trung – Nga”, theo Xinhua.

Đại diện hai nước ký thêm 10 văn kiện hợp tác kinh tế đến năm 2030, trong đó có thỏa thuận thúc đẩy dự án đường ống khí đốt Power of Siberia 2, vận chuyển khoảng 50 tỷ m3 khí đốt tự nhiên mỗi năm từ Nga qua Mông Cổ vào Trung Quốc. Tổng thống Putin kỳ vọng thương mại hai chiều trong năm nay vượt mốc 200 tỷ USD và tuyên bố Nga sẵn sàng tăng xuất khẩu cho Trung Quốc.

Hai lãnh đạo cũng thảo luận về hợp tác hạ tầng mạng, “cùng phản đối quân sự hóa thông tin, công nghệ viễn thông, ủng hộ quản trị Internet đa phương, công bằng và minh bạch nhằm đảm bảo chủ quyền và an ninh cho mọi quốc gia trong lĩnh vực này”, theo TASS.

Samuel Ramani, chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Hoàng gia Anh (RUSI), nhận định hai tuyên bố chung chưa phải là thỏa thuận xây dựng một liên minh Nga – Trung, song cho thấy hai cường quốc đang “phối hợp chặt chẽ trên nhiều mặt trận” nhằm tạo thành một khối đối phó với ảnh hưởng của phương Tây.

Scott Kennedy, cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho rằng Trung Quốc đang muốn tận dụng những mục tiêu chung với Nga để mở rộng ảnh hưởng trên trường quốc tế, từng bước thế chỗ Mỹ trên một số lĩnh vực hoặc khu vực.

“Hai lãnh đạo chỉ đích danh Mỹ là căn nguyên căng thẳng trên thế giới, thẳng thắn cảnh báo mối quan hệ giữa Nga – Trung với phương Tây đang tiến triển theo chiều hướng ít cơ hội cải thiện và sẵn sàng hành động quyết liệt”, Kennedy nói.

Tuy nhiên, giới chuyên gia cũng cho rằng mức độ ủng hộ mà Trung Quốc dành cho Nga không phải là vô hạn và vô điều kiện.

Vũ khí hạt nhân trên chiến trường Ukraine chính là lằn ranh đỏ đối với Bắc Kinh, thể hiện qua những lần giới chức Trung Quốc công khai bày tỏ quan ngại sau khi giới chức Nga đề cập khả năng dùng hạt nhân bảo vệ lãnh thổ.

Tuyên bố chung Nga – Trung lặp lại lo ngại khủng hoảng Ukraine leo thang “không thể kiểm soát”, nhấn mạnh không ai chiến thắng trong chiến tranh hạt nhân và viễn cảnh này không bao giờ được phép xảy ra.

Ngoài ra, Trung Quốc đang trong quá trình hồi phục kinh tế sau khi nới lỏng hạn chế ngăn Covid-19. Bắc Kinh sẽ cần phải tìm cách cân bằng giữa phát triển quan hệ chiến lược với Moskva, nhưng cũng không kích hoạt phản ứng gay gắt và các lệnh trừng phạt thứ cấp của phương Tây, vốn có thể gây hậu quả nặng nề cho kinh tế Trung Quốc.

Mỹ và các đồng minh gần đây liên tục cảnh báo Trung Quốc về khả năng cung cấp vũ khí cho Nga sử dụng trên chiến trường Ukraine. Các cuộc thảo luận giữa ông Tập và ông Putin cũng như tuyên bố chung hai nước đã không đề cập gì về vấn đề hỗ trợ quân sự.

“Bắc Kinh đang muốn tận dụng tình hình hiện nay để cùng Moskva thành lập một mặt trận đối phó với phương Tây. Tuy nhiên, nếu Nga muốn hỗ trợ nhiều hơn, ảnh hưởng đến nhiều ưu tiên khác của Trung Quốc, ông Tập nhiều khả năng sẽ không đáp ứng”, Alexander Clarkson, chuyên gia về lịch sử đương đại và nghiên cứu châu Âu tại Đại học Hoàng gia London, dự báo.

Theo: https://vnexpress.net/thong-diep-doi-trong-phuong-tay-tu-thuong-dinh-nga-trung-4584068.html

Hà Huy, biên tập