{"id":10920,"date":"2016-07-09T04:10:39","date_gmt":"2016-07-09T04:10:39","guid":{"rendered":"http:\/\/baovietduc.de\/?p=10920"},"modified":"2016-07-09T04:10:39","modified_gmt":"2016-07-09T04:10:39","slug":"nhung-vu-thanh-trung-da-man-cua-ho-quy-ly-khien-nguoi-doi-cam-phan","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/baovietduc.de\/2016\/07\/nhung-vu-thanh-trung-da-man-cua-ho-quy-ly-khien-nguoi-doi-cam-phan\/","title":{"rendered":"Nh\u1eefng v\u1ee5 thanh tr\u1eebng d\u00e3 man c\u1ee7a H\u1ed3 Qu\u00fd Ly khi\u1ebfn ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1eddi c\u0103m ph\u1eabn"},"content":{"rendered":"
Tr\u01b0\u1edbc khi so\u00e1n ng\u00f4i nh\u00e0 Tr\u1ea7n, l\u1eadp n\u00ean nh\u00e0 H\u1ed3, H\u1ed3 Qu\u00fd Ly \u0111\u00e3 thao t\u00fang quy\u1ec1n l\u1ef1c trong tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh nh\u00e0 Tr\u1ea7n su\u1ed1t nhi\u1ec1u n\u0103m, g\u00e2y ra nhi\u1ec1u h\u1eadn th\u00f9, o\u00e1n th\u00e1n. Trong \u0111\u00f3 \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t ph\u1ea3i k\u1ec3 \u0111\u1ebfn nh\u1eefng v\u1ee5 thanh tr\u1eebng d\u00e3 man c\u00e1c \u0111\u1ed1i th\u1ee7 ch\u00ednh tr\u1ecb c\u1ea3n b\u01b0\u1edbc m\u00ecnh, \u0111\u1ed9c \u00e1c kh\u00f4ng k\u00e9m g\u00ec m\u00e0n tr\u1ea3 th\u00f9 T\u00e2y S\u01a1n c\u1ee7a Gia Long Nguy\u1ec5n \u00c1nh sau n\u00e0y.<\/div>\n
\n

\"Nhung<\/a><\/p>\n

S\u00e1t h\u1ea1i qu\u1ea7n th\u1ea7n \u0111\u1eddi Tr\u1ea7n Ph\u1ebf \u0110\u1ebf<\/strong><\/p>\n

Trong nh\u1eefng ng\u00e0y tr\u1ecb v\u00ec cu\u1ed1i \u0111\u1eddi c\u1ee7a Tr\u1ea7n Ph\u1ebf \u0110\u1ebf, kh\u00f4ng \u00edt qu\u00fd t\u1ed9c v\u00e0 quan l\u1ea1i c\u1ee7a tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh t\u1ecf ra c\u0103m gh\u00e9t H\u1ed3 Qu\u00fd Ly. H\u1ecd mu\u1ed1n tr\u1eeb kh\u1eed H\u1ed3 Qu\u00fd Ly nh\u01b0ng l\u1ea1i kh\u00f4ng bi\u1ebft chung l\u01b0ng s\u00e1t c\u00e1nh \u0111\u1ec3 b\u00e0n m\u01b0u t\u00ednh k\u1ebf v\u1edbi nhau, b\u1edfi v\u1eady, t\u1ea5t c\u1ea3 \u0111\u1ec1u b\u1ecb H\u1ed3 Qu\u00fd Ly l\u1ea7n l\u01b0\u1ee3t th\u1ee7 ti\u00eau. S\u00e1ch \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t s\u1eed k\u00ed to\u00e0n th\u01b0 (b\u1ea3n k\u1ec9, quy\u1ec3n 8, t\u1edd 12-a) ch\u00e9p r\u1eb1ng:<\/p>\n

\u201cTr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3, theo l\u1ec7 c\u0169 \u1edf c\u00e1c \u0111\u00e0i, s\u1ea3nh, ch\u1ec9 c\u00e1c quan t\u1eeb ch\u1ee9c \u0110\u1ed3ng b\u00ecnh ch\u01b0\u01a1ng s\u1ef1 tr\u1edf l\u00ean m\u1edbi \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u1ed3i gh\u1ebf s\u01a1n \u0111en c\u00f3 t\u1ef1a. B\u1ea5y gi\u1edd, Trang \u0110\u1ecbnh \u0110\u1ea1i v\u01b0\u01a1ng Tr\u1ea7n Ng\u1ea1c l\u00e0m Th\u00e1i \u00fay, L\u00ea Qu\u00fd Ly (t\u00ean g\u1ecdi tr\u01b0\u1edbc c\u1ee7a H\u1ed3 Qu\u00fd Ly) l\u00e0m \u0110\u1ed3ng b\u00ecnh ch\u01b0\u01a1ng s\u1ef1.<\/p>\n

Quan tr\u1ecb th\u1ea9m h\u00ecnh vi\u1ec7n l\u00e0 L\u00ea \u00c1 Phu n\u00f3i v\u1edbi Ng\u1ea1c b\u1ecf gh\u1ebf c\u1ee7a Qu\u00fd Ly \u0111i, kh\u00f4ng cho ng\u1ed3i c\u00f9ng n\u1eefa. \u00d4ng l\u1ea1i b\u00ed m\u1eadt t\u00e2u vua gi\u1ebft Qu\u00fd Ly. C\u01a1 m\u01b0u b\u1ecb l\u1ed9 m\u00e0 th\u1ea5t b\u1ea1i, b\u1ecdn L\u00ea \u00c1 Phu, Nguy\u1ec5n Kho\u00e1i, Nguy\u1ec5n V\u00e2n Nhi, Nguy\u1ec5n Kha, Nguy\u1ec5n B\u00e1t S\u00e1ch, L\u00ea L\u1eb7c, v\u00e0 ng\u01b0\u1eddi h\u1ecdc sinh \u0111\u01b0\u1ee3c tin y\u00eau l\u00e0 L\u01b0u Th\u01b0\u1eddng \u0111\u1ec1u l\u1ea7n l\u01b0\u1ee3t b\u1ecb gi\u1ebft c\u1ea3\u201d.<\/p>\n

Trong s\u1ed1 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi ch\u1ed1ng \u0111\u1ed1i, ch\u1ec9 c\u00f3 L\u00ea D\u1eef Ngh\u1ecb l\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c H\u1ed3 Qu\u00fd Ly t\u1ea1m cho tha ch\u1ebft, b\u1eaft ph\u1ea3i t\u1ed9i \u0111i \u0111\u00e0y, sau c\u0169ng v\u1edd cho ph\u1ee5c ch\u1ee9c, nh\u01b0ng r\u1ed3i l\u1ea1i b\u1ecb H\u1ed3 Qu\u00fd Ly kh\u00e9p v\u00e0o t\u1ed9i k\u1ebft b\u00e8 k\u1ebft c\u00e1nh m\u00e0 gi\u1ebft \u0111i.<\/p>\n

Nguy\u1ec5n B\u00e1t S\u00e1ch th\u00ec ho\u1ea3ng s\u1ee3 m\u00e0 b\u1ecf tr\u1ed1n, H\u1ed3 Qu\u00fd Ly kh\u00f4ng th\u00e8m \u0111u\u1ed5i m\u00e0 cho ng\u01b0\u1eddi b\u1eaft giam m\u1eb9 c\u1ee7a \u00f4ng. V\u00ec th\u01b0\u01a1ng m\u1eb9 gi\u00e0 b\u1ecb t\u00f9 t\u1ed9i m\u00e0 Nguy\u1ec5n B\u00e1t S\u00e1ch ph\u1ea3i ra h\u00e0ng, r\u1ed1t cu\u1ed9c c\u0169ng b\u1ecb H\u1ed3 Qu\u00fd Ly gi\u1ebft n\u1ed1t.<\/p>\n

Trong ho\u00e0ng t\u1ed9c l\u00fac \u1ea5y, ch\u1ec9 c\u00f3 Trang \u0110\u1ecbnh \u0110\u1ea1i v\u01b0\u01a1ng Tr\u1ea7n Ng\u1ea1c (con c\u1ee7a Th\u01b0\u1ee3ng ho\u00e0ng Ngh\u1ec7 T\u00f4ng) l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi t\u1ecf v\u1ebb c\u0103m gh\u00e9t H\u1ed3 Qu\u00fd Ly ra m\u1eb7t. Tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3, ch\u00ednh Trang \u0110\u1ecbnh \u0110\u1ea1i v\u01b0\u01a1ng \u0111\u00e3 m\u1eadt b\u00e0n v\u1edbi nh\u00e0 vua Tr\u1ea7n Ph\u1ebf \u0110\u1ebf v\u1ec1 vi\u1ec7c gi\u1ebft H\u1ed3 Qu\u00fd Ly, nh\u01b0ng H\u1ed3 Qu\u00fd Ly kh\u00f4ng b\u1ecb gi\u1ebft, ng\u01b0\u1ee3c l\u1ea1i nh\u00e0 vua b\u1ecb Th\u01b0\u1ee3ng ho\u00e0ng gi\u1ebft ch\u1ebft.<\/p>\n

Trang \u0110\u1ecbnh \u0110\u1ea1i v\u01b0\u01a1ng Tr\u1ea7n Ng\u1ea1c ch\u1ec9 \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ea1m y\u00ean th\u00e2n m\u1ed9t th\u1eddi gian ng\u1eafn. \u0110\u1ebfn th\u00e1ng 6 n\u0103m T\u00e2n M\u00f9i (1391) \u00f4ng c\u0169ng b\u1ecb H\u1ed3 Qu\u00fd Ly l\u1eadp m\u01b0u gi\u1ebft ch\u1ebft.<\/p>\n

B\u1ee9c t\u1eed Vua Tr\u1ea7n Thu\u1eadn T\u00f4ng<\/strong><\/p>\n

Ng\u00e0y 15 th\u00e1ng 3 n\u0103m M\u1eadu D\u1ea7n (1398), H\u1ed3 Qu\u00fd Ly b\u1ee9c vua Tr\u1ea7n Thu\u1eadn T\u00f4ng (con r\u1ec3 H\u1ed3 Qu\u00fd Ly) ph\u1ea3i nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i cho con l\u00e0 Th\u00e1i t\u1eed An, \u0111\u1ec3 r\u1ed3i ngay sau \u0111\u00f3 \u0111\u00e3 t\u1ea1m b\u1ed1 th\u00ed cho Thu\u1eadn T\u00f4ng m\u1ed9t t\u01b0\u1edbc hi\u1ec7u th\u1eadt h\u00e0i h\u01b0\u1edbc l\u00e0 Th\u00e1i th\u01b0\u1ee3ng nguy\u00ean qu\u00e2n Ho\u00e0ng \u0111\u1ebf ! Song, \u0111\u1ec3 ti\u1ec7n trong giao ti\u1ebfp th\u01b0\u1eddng ng\u00e0y, Qu\u00fd Ly c\u1ee9 g\u1ecdi t\u1eaft l\u00e0 Nguy\u00ean Qu\u00e2n.<\/p>\n

N\u0103m \u1ea5y, Tr\u1ea7n Thu\u1eadn T\u00f4ng m\u1edbi 20 tu\u1ed5i. \u0110\u1ebfn th\u00e1ng 4 n\u0103m sau (K\u1ec9 M\u00e3o, 1399), H\u1ed3 Qu\u00fd Ly l\u1ea1i c\u01b0\u1ee1ng b\u1ee9c Thu\u1eadn T\u00f4ng ph\u1ea3i r\u1eddi kinh th\u00e0nh T\u00e2y \u0110\u00f4 m\u00e0 ra t\u1eadn Qu\u1ea3ng Ninh \u0111\u1ec3 tu luy\u1ec7n ph\u00e9p thu\u1eadt c\u1ee7a \u0110\u1ea1o gi\u00e1o. Chuy\u1ebfn \u0111i Qu\u1ea3ng Ninh n\u0103m \u1ea5y c\u0169ng l\u00e0 chuy\u1ebfn \u0111i v\u00e0o c\u00f5i v\u0129nh h\u1eb1ng c\u1ee7a v\u1ecb vua tr\u1ebb tu\u1ed5i n\u00e0y. S\u00e1ch \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t s\u1eed k\u00ed to\u00e0n th\u01b0 (b\u1ea3n k\u1ec9, quy\u1ec3n 8, t\u1edd 33-b) vi\u1ebft:<\/p>\n

“M\u00f9a h\u1ea1, th\u00e1ng 4, Qu\u00fd Ly c\u01b0\u1ee1ng b\u1ee9c Vua ph\u1ea3i xu\u1ea5t gia th\u1edd \u0110\u1ea1o gi\u00e1o, ra \u1edf qu\u00e1n Ng\u1ecdc Thanh thu\u1ed9c th\u00f4n \u0110\u1ea1m Th\u1ee7y (nay thu\u1ed9c \u0110\u00f4ng Tri\u1ec1u, Qu\u1ea3ng Ninh), l\u1ea1i c\u00f2n m\u1eadt sai N\u1ed9i t\u1ea9m h\u1ecdc sinh l\u00e0 Nguy\u1ec5n C\u1ea9n \u0111i theo \u0111\u1ec3 tr\u00f4ng coi.<\/p>\n

Vua h\u1ecfi r\u1eb1ng : “Ng\u01b0\u01a1i theo h\u1ea7u ta l\u00e0 mu\u1ed1n l\u00e0m g\u00ec ch\u0103ng?”. C\u1ea9n kh\u00f4ng n\u1ee1 tr\u1ea3 l\u1eddi. Qu\u00fd Ly l\u00e0m b\u00e0i th\u01a1 b\u1ea3o C\u1ea9n r\u1eb1ng : “Nguy\u00ean Qu\u00e2n (ch\u1ec9 Nh\u00e0 vua) kh\u00f4ng ch\u1ebft th\u00ec nh\u00e0 ng\u01b0\u01a1i ph\u1ea3i ch\u1ebft”.<\/p>\n

Nguy\u1ec5n C\u1ea9n b\u00e8n d\u00e2ng thu\u1ed1c \u0111\u1ed9c. Vua kh\u00f4ng ch\u1ebft. L\u1ea1i d\u00e2ng n\u01b0\u1edbc d\u1eeba v\u00e0 kh\u00f4ng cho \u0103n m\u00e0 Vua v\u1eabn kh\u00f4ng ch\u1ebft. \u0110\u1ebfn \u0111\u00e2y, sai Xa k\u1ecb v\u1ec7 th\u01b0\u1ee3ng t\u01b0\u1edbng qu\u00e2n l\u00e0 Ph\u1ea1m Kh\u00e1 V\u0129nh th\u1eaft c\u1ed5 cho ch\u1ebft”.<\/p>\n

V\u1ee5 tru di l\u1edbn nh\u1ea5t th\u1ebf k\u1ef7 XIV<\/strong><\/p>\n

Tr\u1ea7n Thu\u1eadn T\u00f4ng b\u1ecb gi\u1ebft r\u1ed3i, tri\u1ec1u th\u1ea7n ch\u00e1n n\u1ea3n, ai c\u0169ng c\u0103m gh\u00e9t H\u1ed3 Qu\u00fd Ly, k\u1ec3 c\u1ea3 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi t\u1eebng c\u00f3 m\u1ed1i quan h\u1ec7 ch\u00ed thi\u1ebft v\u1edbi H\u1ed3 Qu\u00fd Ly. B\u1edfi s\u1ef1 c\u0103m gh\u00e9t \u0111\u00f3, h\u1ecd \u0111\u00e3 c\u00f9ng nhau b\u00e0n m\u01b0u t\u00ednh k\u1ebf \u0111\u1ec3 gi\u1ebft H\u1ed3 Qu\u00fd Ly.<\/p>\n

Ti\u1ebfc thay, m\u01b0u l\u1edbn kh\u00f4ng th\u00e0nh, \u0111\u1ec3 \u0111\u1ebfn n\u1ed7i t\u1ea5t c\u1ea3 \u0111\u1ec1u ph\u1ea3i ch\u1ebft m\u1ed9t c\u00e1ch th\u00ea th\u1ea3m trong v\u1ee5 tru di di\u1ec5n ra v\u00e0o n\u0103m K\u1ec9 M\u00e3o (1399). S\u00e1ch \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t s\u1eed k\u00ed to\u00e0n th\u01b0 (b\u1ea3n k\u1ec9, quy\u1ec3n 8, t\u1edd 34 a-b) \u0111\u00e3 ghi l\u1ea1i s\u1ef1 ki\u1ec7n n\u00e0y nh\u01b0 sau:<\/p>\n

\u201cS\u1ef1 vi\u1ec7c b\u1ecb ph\u00e1t gi\u00e1c. B\u1ecdn t\u00f4n th\u1ea5t Tr\u1ea7n H\u00e3ng, Tr\u1ee5 qu\u1ed1c Nh\u1eadt \u0110\u00f4n, t\u01b0\u1edbng qu\u00e2n Tr\u1ea7n Kh\u00e1t Ch\u00e2n, Ph\u1ea1m Kh\u1ea3 V\u0129nh, H\u00e0nh khi\u1ec3n H\u00e0 \u0110\u1ee9c L\u00e2n, L\u01b0\u01a1ng Nguy\u00ean B\u01b0u, Ph\u1ea1m \u00f4ng Thi\u1ec7n, Ph\u1ea1m Ng\u01b0u T\u1ea5t… v\u00e0 c\u00e1c li\u00eau thu\u1ed9c, th\u00e2n th\u00edch, g\u1ed3m h\u01a1n 370 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u b\u1ecb gi\u1ebft v\u00e0 t\u1ecbch thu t\u00e0i s\u1ea3n.
\nCon c\u00e1i h\u1ecd, g\u00e1i b\u1ecb b\u1eaft l\u00e0m n\u00f4 t\u00ec, trai t\u1eeb m\u1ed9t tu\u1ed5i tr\u1edf l\u00ean th\u00ec ho\u1eb7c b\u1ecb ch\u00f4n s\u1ed1ng, ho\u1eb7c b\u1ecb d\u00ecm n\u01b0\u1edbc. Qu\u00fd Ly sai l\u00f9ng b\u1eaft d\u01b0 \u0111\u1ea3ng li\u1ec1n m\u1ea5y n\u0103m kh\u00f4ng ng\u1edbt.<\/p>\n

Ng\u01b0\u1eddi quen bi\u1ebft nhau ch\u1ec9 \u0111\u01b0a m\u1eaft ra hi\u1ec7u ch\u1ee9 kh\u00f4ng d\u00e1m n\u00f3i chuy\u1ec7n v\u1edbi nhau. Nh\u00e0 d\u00e2n kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1ee9a ng\u01b0\u1eddi \u0111i \u0111\u01b0\u1eddng xin ng\u1ee7 tr\u1ecd, h\u1ec5 c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi ng\u1ee7 tr\u1ecd th\u00ec ph\u1ea3i b\u00e1o nh\u00e0 l\u00e1ng gi\u1ec1ng \u0111\u1ec3 c\u00f9ng nhau x\u00e9t h\u1ecfi gi\u1ea5y t\u1edd, h\u00e0nh l\u00ed v\u00e0 l\u00ed do \u0111i qua \u0111\u1ec3 l\u00e0m ch\u1ee9ng c\u1ee9 b\u1ea3o l\u00e3nh. C\u00e1c x\u00e3 \u0111\u1ec1u \u0111\u1eb7t \u0111i\u1ebfm tu\u1ea7n canh, ng\u00e0y \u0111\u00eam tu\u1ea7n tra canh gi\u1eef. L\u1ec5 minh th\u1ec7 t\u1eeb \u0111\u00f3 kh\u00f4ng c\u1eed h\u00e0nh n\u1eefa.<\/p>\n

Kh\u00e1t Ch\u00e2n ng\u01b0\u1eddi H\u00e0 L\u00e3ng, huy\u1ec7n V\u0129nh Ninh (nay thu\u1ed9c V\u0129nh L\u1ed9c, Thanh H\u00f3a), ba \u0111\u1eddi l\u00e0m t\u01b0\u1edbng qu\u00e2n. Ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1eddi truy\u1ec1n r\u1eb1ng, Kh\u00e1t Ch\u00e2n khi s\u1eafp b\u1ecb h\u00e0nh h\u00ecnh, l\u00ean n\u00fai \u0110\u1ed1n S\u01a1n g\u00e0o th\u00e9t ba ti\u1ebfng, ch\u1ebft qua ba ng\u00e0y m\u00e0 s\u1eafc m\u1eb7t v\u1ea7n nh\u01b0 khi s\u1ed1ng, ru\u1ed3i nh\u1eb7ng kh\u00f4ng d\u00e1m b\u00e2u. Sau, n\u1ebfu c\u00f3 h\u1ea1n h\u00e1n, c\u1ea7u m\u01b0a l\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c \u1ee9ng nghi\u1ec7m ngay.<\/p>\n

Theo Vi\u1ec7t S\u1eed Giai Tho\u1ea1i<\/strong><\/p>\n<\/div>\n

\n