TIN LI\u00caN QUAN<\/span><\/p>\n Theo GS Carl Thayer, thu\u1ed9c H\u1ecdc vi\u1ec7n Qu\u1ed1c ph\u00f2ng \u00dac, chi\u1ebfn tranh d\u01b0 lu\u1eadn l\u00e0 m\u1ed9t chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u1ebft k\u1ebf nh\u1eb1m g\u00e2y \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng \u0111\u1ed1i v\u1edbi d\u01b0 lu\u1eadn qu\u1ed1c t\u1ebf, t\u00ecm ki\u1ebfm h\u1eadu thu\u1eabn cho Trung Qu\u1ed1c (TQ) v\u00e0 l\u00e0m n\u1ea3n l\u00f2ng \u0111\u1ed1i th\u1ee7 trong vi\u1ec7c theo \u0111u\u1ed5i c\u00e1c h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng tr\u00e1i v\u1edbi l\u1ee3i \u00edch c\u1ee7a TQ. Th\u1ef1c t\u1ebf, kh\u00f4ng ch\u1ec9 v\u1edbi n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i, m\u00e0 ch\u00ednh ng\u01b0\u1eddi TQ c\u0169ng l\u00e0 m\u1ee5c ti\u00eau quan tr\u1ecdng c\u1ee7a chi\u1ebfn l\u01b0\u1ee3c n\u00e0y.<\/p>\n Chi\u00eau tr\u00f2 \u0111\u00e1nh v\u00e0o d\u01b0 lu\u1eadn<\/strong><\/p>\n Chi\u1ebfn tranh d\u01b0 lu\u1eadn (hay chi\u1ebfn tranh truy\u1ec1n th\u00f4ng) \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ef1c hi\u1ec7n m\u1ed9t c\u00e1ch li\u00ean t\u1ee5c v\u00e0 l\u00e2u d\u00e0i. Ph\u01b0\u01a1ng ti\u1ec7n c\u1ee7a\u00a0chi\u1ebfn tranh d\u01b0 lu\u1eadn<\/a>\u00a0g\u1ed3m hai nh\u00f3m ch\u00ednh. Th\u1ee9 nh\u1ea5t l\u00e0 nh\u00f3m ph\u01b0\u01a1ng ti\u1ec7n tuy\u00ean truy\u1ec1n: B\u00e1o ch\u00ed-truy\u1ec1n th\u00f4ng, nh\u1ea5t l\u00e0\u00a0T\u00e2n Hoa x\u00e3<\/i>\u00a0v\u00e0\u00a0\u0110\u00e0i Truy\u1ec1n h\u00ecnh Trung \u01b0\u01a1ng TQ<\/i>\u00a0(CCTV<\/i>) c\u00f3 h\u1ec7 th\u1ed1ng ph\u1ee7 s\u00f3ng to\u00e0n c\u1ea7u v\u1edbi nhi\u1ec1u ng\u00f4n ng\u1eef. Ngo\u00e0i ra c\u00f2n c\u00f3 t\u1edd\u00a0Th\u1eddi B\u00e1o Ho\u00e0n C\u1ea7u<\/i>\u00a0(Global Times<\/i>),\u00a0Trung Hoa Nh\u1eadt B\u00e1o<\/i>\u00a0(China Daily<\/i>). V\u1ec1 m\u1ea1ng x\u00e3 h\u1ed9i, TQ \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t \u0111\u1ea7u t\u01b0\u00a0Sina Weibo\u00a0<\/i>thay v\u00ec cho ph\u00e9p Facebook, Twitter ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng. TQ c\u00f2n \u0111\u1ea7u t\u01b0 c\u00e1c k\u00eanh gi\u1ea3i tr\u00ed nh\u01b0 phim \u1ea3nh, tr\u00f2 ch\u01a1i online; c\u00e1c ph\u01b0\u01a1ng ti\u1ec7n h\u1ecdc thu\u1eadt nh\u01b0 vi\u1ec7n nghi\u00ean c\u1ee9u, b\u1ea3o t\u00e0ng, lu\u1eadn \u00e1n, b\u00e0i nghi\u00ean c\u1ee9u, s\u00e1ch gi\u00e1o khoa, h\u1ed9i th\u1ea3o khoa h\u1ecdc.<\/p>\n Th\u1ee9 hai l\u00e0 nh\u00f3m ki\u1ec3m duy\u1ec7t th\u00f4ng tin bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng. Theo nghi\u00ean c\u1ee9u c\u1ee7a chuy\u00ean gia Laura Jackson, chuy\u00ean gia th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean l\u00e0m vi\u1ec7c v\u1edbi \u0110H Cambridge v\u00e0 B\u1ed9 Qu\u1ed1c ph\u00f2ng M\u1ef9 v\u1ec1 TQ, c\u00f3 \u0111\u1ebfn hai tri\u1ec7u nh\u00e0 ph\u00e2n t\u00edch quan \u0111i\u1ec3m c\u00f4ng ch\u00fang (trong n\u01b0\u1edbc v\u00e0 n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i) v\u1ec1 bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng th\u1ef1c hi\u1ec7n c\u00f4ng t\u00e1c ki\u1ec3m duy\u1ec7t c\u00e1c n\u1ec1n t\u1ea3ng th\u00f4ng tin v\u1ec1 bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng.<\/p>\n C\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng tuy\u00ean truy\u1ec1n c\u1ee7a B\u1eafc Kinh bao g\u1ed3m hai n\u1ed9i dung ch\u00ednh: (i) Y\u00eau s\u00e1ch \u0111\u01b0\u1eddng ch\u00edn \u0111o\u1ea1n v\u00e0 quy\u1ec1n l\u1ecbch s\u1eed c\u1ee7a TQ \u1edf bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng l\u00e0 kh\u00f4ng th\u1ec3 ch\u1ed1i c\u00e3i; y\u00eau c\u1ea7u ch\u00ednh \u0111\u00e1ng c\u1ee7a c\u00e1c n\u01b0\u1edbc trong khu v\u1ef1c bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng nh\u01b0 Philippines, Vi\u1ec7t Nam… l\u00e0 v\u00f4 l\u00fd. C\u00e1c c\u00e1o bu\u1ed9c g\u00e2y h\u1ea5n nh\u1eb1m v\u00e0o TQ l\u00e0 kh\u00f4ng \u0111\u00fang v\u00e0 l\u00e0 s\u1ef1 \u201c\u0111\u1ed5 l\u1ed7i\u201d kh\u00f4ng c\u00f3 c\u0103n c\u1ee9; (ii) TQ ch\u1ec9 t\u00f4n tr\u1ecdng \u0111\u00e0m ph\u00e1n song ph\u01b0\u01a1ng v\u1edbi c\u00e1c qu\u1ed1c gia trong khu v\u1ef1c, trong khi c\u00e1c n\u01b0\u1edbc th\u1ee9 ba nh\u01b0 M\u1ef9, \u00dac, Nh\u1eadt B\u1ea3n, hay EU h\u1ecd \u0111\u1ec1u kh\u00f4ng t\u00f4n tr\u1ecdng lu\u1eadt ph\u00e1p, l\u00e0m gia t\u0103ng c\u0103ng th\u1eb3ng t\u1ea1i bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng.<\/p>\n \u1ede c\u1ea5p \u0111\u1ed9 chi\u1ebfn thu\u1eadt, c\u00e1c v\u1ee5 g\u00e2y h\u1ea5n \u1edf bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng g\u1ea7n \u0111\u00e2y nh\u01b0 t\u00e0u TQ v\u00e0o khu v\u1ef1c EEZ v\u00e0 th\u1ec1m l\u1ee5c \u0111\u1ecba Vi\u1ec7t Nam, v\u00e0o EEZ c\u1ee7a Philippines, Malaysia, hay v\u1ee5 gi\u00e0n khoan HD 981 n\u0103m 2014 \u0111\u1ec1u cho th\u1ea5y TQ gi\u1eef t\u00ednh ch\u1ea5t th\u00f4ng tin trong \u201cv\u00f9ng x\u00e1m\u201d. Trong khi hung h\u0103ng tr\u00ean th\u1ef1c \u0111\u1ecba, gi\u1edbi ch\u00ednh tr\u1ecb gia TQ v\u1eabn gi\u1eef th\u00e1i \u0111\u1ed9 ki\u1ec1m ch\u1ebf, ng\u00f4n t\u1eeb tr\u00edch l\u1ecdc c\u1ea9n th\u1eadn nh\u01b0 k\u00eau g\u1ecdi c\u00e1c b\u00ean \u201cki\u00ean nh\u1eabn\u201d, cam k\u1ebft \u201ckh\u00f4ng n\u1ed5 s\u00fang tr\u01b0\u1edbc\u201d, gi\u1ea3i quy\u1ebft \u201cb\u1eb1ng gi\u1ea3i ph\u00e1p h\u00f2a b\u00ecnh\u201d, hay \u201cv\u1eabn l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi b\u1ea1n t\u1ed1t\u201d c\u1ee7a c\u00e1c n\u01b0\u1edbc (nh\u01b0 Philippines).<\/p>\n <\/a> \u201cTin gi\u1ea3 c\u1ee7a th\u1ebf k\u1ef7\u201d<\/strong><\/p>\n Ph\u00f3 Ch\u00e1nh \u00e1n T\u00f2a \u00e1n T\u1ed1i cao Philippines Antonio Carpio v\u00e0o th\u00e1ng 1-2019 ch\u1ec9 ra r\u1eb1ng c\u00e1c tuy\u00ean b\u1ed1 hay y\u00eau s\u00e1ch c\u1ee7a TQ v\u1ec1 c\u00e1c quy\u1ec1n l\u1ecbch s\u1eed c\u1ee7a h\u1ecd \u0111\u1ed1i v\u1edbi to\u00e0n b\u1ed9 khu v\u1ef1c qu\u1ea7n \u0111\u1ea3o Tr\u01b0\u1eddng Sa (c\u1ee7a Vi\u1ec7t Nam) v\u00e0 b\u00e3i c\u1ea1n Scarborough l\u00e0 \u201ctin gi\u1ea3 c\u1ee7a th\u1ebf k\u1ef7\u201d. M\u1edbi \u0111\u00e2y (19-7), t\u1ea1i m\u1ed9t di\u1ec5n \u0111\u00e0n \u1edf \u0110H Philippines, \u00f4ng Antonio Carpio m\u1ed9t l\u1ea7n n\u1eefa l\u1eb7p l\u1ea1i quan \u0111i\u1ec3m n\u00e0y.<\/p>\n \u201cNg\u01b0\u1eddi d\u00e2n TQ t\u1eeb l\u00e2u \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c d\u1ea1y r\u1eb1ng h\u1ecd ch\u00ednh l\u00e0 ch\u1ee7 nh\u00e2n duy nh\u1ea5t c\u1ee7a bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng. Tuy nhi\u00ean, h\u1ecd l\u1ea1i kh\u00f4ng ti\u1ebfp c\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c th\u00f4ng tin tr\u00e1i chi\u1ec1u do s\u1ef1 ki\u1ec3m duy\u1ec7t Internet \u1edf TQ\u2026 T\u00f4i tin r\u1eb1ng ng\u01b0\u1eddi TQ v\u1ed1n l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi t\u1ed1t nh\u01b0ng h\u1ecd ch\u1ec9 \u0111\u01b0\u1ee3c d\u1ea1y duy nh\u1ea5t m\u1ed9t c\u00e2u chuy\u1ec7n l\u1ecbch s\u1eed v\u00e0 c\u00e2u chuy\u1ec7n \u0111\u00f3 ho\u00e0n to\u00e0n sai\u201d – \u00f4ng Carpio n\u00f3i.<\/p>\n N\u0103m 2009, TQ c\u00f4ng b\u1ed1 b\u1ea3n \u0111\u1ed3 \u0111\u01b0\u1eddng ch\u00edn \u0111o\u1ea1n, v\u1ea5p ph\u1ea3i ph\u1ea3n \u1ee9ng gay g\u1eaft t\u1eeb d\u01b0 lu\u1eadn qu\u1ed1c t\u1ebf. N\u01b0\u1edbc n\u00e0y \u0111\u00e3 tri\u1ec3n khai c\u00e1c c\u01a1 quan truy\u1ec1n th\u00f4ng \u1edf nhi\u1ec1u c\u1ea5p \u0111\u1ed9 nh\u1eb1m c\u00f4ng b\u1ed1 d\u00e0y \u0111\u1eb7c nh\u1eefng th\u00f4ng tin c\u00f3 l\u1ee3i, kh\u00f4ng ch\u1ec9 trong n\u01b0\u1edbc m\u00e0 c\u00f2n ra n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i. Nh\u00e0 ph\u00e2n t\u00edch Laura Jackson cho r\u1eb1ng TQ c\u00f2n l\u1ee3i d\u1ee5ng t\u1ef1 do b\u00e1o ch\u00ed ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y \u0111\u1ec3 tuy\u00ean truy\u1ec1n y\u00eau s\u00e1ch \u0111\u1ebfn \u0111\u00f4ng \u0111\u1ea3o c\u00f4ng ch\u00fang qu\u1ed1c t\u1ebf.<\/p>\n \u00d4ng Larry Wortzel, th\u00e0nh vi\u00ean c\u1ee7a \u1ee6y ban \u0111\u00e1nh gi\u00e1 kinh t\u1ebf v\u00e0 an ninh M\u1ef9-TQ, kh\u1eb3ng \u0111\u1ecbnh d\u01b0\u1eddng nh\u01b0 qu\u00e2n \u0111\u1ed9i TQ tin r\u1eb1ng b\u1eb1ng c\u00e1ch l\u1eb7p \u0111i l\u1eb7p l\u1ea1i tr\u00ean b\u00e1o ch\u00ed ph\u01b0\u01a1ng T\u00e2y v\u00e0 c\u00e1c ph\u01b0\u01a1ng ti\u1ec7n truy\u1ec1n th\u00f4ng kh\u00e1c, y\u00eau s\u00e1ch phi l\u00fd c\u1ee7a h\u1ecd s\u1ebd \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1ea5p nh\u1eadn.<\/p>\n H\u00f4 bi\u1ebfn t\u1eeb \u201cb\u1ecb c\u00e1o\u201d th\u00e0nh \u201cb\u1ecb h\u1ea1i\u201d<\/strong><\/p>\n TQ c\u0169ng c\u00f3 s\u1eb5n k\u1ecbch b\u1ea3n \u0111\u1ec3 c\u00f3 th\u1ec3 t\u1eeb \u201cb\u1ecb c\u00e1o\u201d th\u00e0nh \u201cb\u1ecb h\u1ea1i\u201d. Vi\u1ec7c n\u00e0y di\u1ec5n ra kh\u00e1 th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean tr\u00ean th\u1ef1c \u0111\u1ecba. Theo c\u00e1c ng\u01b0 d\u00e2n k\u1ec3 l\u1ea1i, c\u00e1c t\u00e0u TQ b\u1eb1ng c\u00f4ng su\u1ea5t l\u1edbn h\u01a1n s\u1ebd truy \u0111u\u1ed5i c\u00e1c t\u00e0u c\u00e1 c\u1ee7a ng\u01b0 d\u00e2n VN. Ch\u1ea1y \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t \u0111o\u1ea1n, t\u00e0u TQ s\u1ebd l\u1ef1a th\u1ebf v\u01b0\u1ee3t l\u00ean, t\u1ea1t \u0111\u1ea7u r\u1ed3i b\u1ea5t ng\u1edd gi\u1ea3m t\u1ed1c \u0111\u1ed9 \u0111\u1ec3 t\u00e0u VN phanh kh\u00f4ng k\u1ecbp, bu\u1ed9c ph\u1ea3i \u0111\u00e2m v\u00e0o t\u00e0u TQ. T\u00e0u VN l\u00e0 t\u00e0u g\u1ed7 n\u00ean h\u01b0 h\u1ecfng n\u1eb7ng c\u00f2n t\u00e0u TQ kh\u00f4ng b\u1ecb g\u00ec. Tuy nhi\u00ean khi v\u1ec1, ph\u00eda t\u00e0u TQ l\u1ea1i n\u00f3i v\u1edbi truy\u1ec1n th\u00f4ng l\u00e0 b\u1ecb t\u00e0u VN \u0111\u00e2m.<\/p>\n Trong v\u1ee5 HD 981 n\u0103m 2014, B\u1ed9 Ngo\u1ea1i giao TQ c\u0169ng r\u00eau rao h\u1ecd l\u00e0 \u201cn\u1ea1n nh\u00e2n\u201d v\u00e0 b\u1ecba ra th\u00f4ng tin t\u00e0u VN ch\u1ee7 \u0111\u1ed9ng va \u0111\u00e2m h\u00e0ng tr\u0103m l\u1ea7n v\u00e0o t\u00e0u TQ. Trong khi \u0111\u00f3, c\u00e1c b\u1eb1ng ch\u1ee9ng h\u00ecnh \u1ea3nh th\u1ef1c \u0111\u1ecba do truy\u1ec1n th\u00f4ng qu\u1ed1c t\u1ebf tung ra cho th\u1ea5y s\u1ef1 th\u1eadt ho\u00e0n to\u00e0n tr\u00e1i ng\u01b0\u1ee3c.<\/p>\n Li\u00ean quan \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c qu\u00e2n s\u1ef1 h\u00f3a bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng, B\u1eafc Kinh th\u00f4ng qua truy\u1ec1n th\u00f4ng, c\u00e1c h\u1ecdc gi\u1ea3 th\u00e2n TQ, cho r\u1eb1ng s\u1ef1 xu\u1ea5t hi\u1ec7n c\u1ee7a b\u00ean th\u1ee9 ba (nh\u01b0 M\u1ef9, \u00dac, Nh\u1eadt B\u1ea3n…) m\u1edbi ch\u00ednh l\u00e0 nguy\u00ean nh\u00e2n bu\u1ed9c B\u1eafc Kinh ph\u1ea3i c\u00f3 v\u0169 trang \u0111\u1ec3 \u201cph\u00f2ng v\u1ec7\u201d, b\u1ea3o \u0111\u1ea3m ch\u1ee7 quy\u1ec1n qu\u1ed1c gia. Thay v\u00ec th\u1eeba nh\u1eadn tham v\u1ecdng bi\u1ebfn bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng th\u00e0nh \u201cao nh\u00e0\u201d b\u1eb1ng c\u00e1ch \u201cb\u00e0i binh b\u1ed1 tr\u1eadn\u201d \u0111e d\u1ecda \u0111\u1ed1i th\u1ee7, TQ \u0111\u1ed5 l\u1ed7i cho ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng tu\u1ea7n tra t\u1ef1 do h\u00e0ng h\u1ea3i c\u1ee7a c\u00e1c n\u01b0\u1edbc.<\/p>\n Quan s\u00e1t nhi\u1ec1u s\u1ef1 ki\u1ec7n cho th\u1ea5y s\u1ef1 \u0111\u1ed5 l\u1ed7i c\u1ee7a TQ th\u01b0\u1eddng l\u00e0m n\u1ec1n t\u1ea3ng cho c\u00e1c b\u01b0\u1edbc \u0111i kh\u00e1c tr\u00ean th\u1ef1c \u0111\u1ecba. V\u1edbi nh\u1eefng g\u00ec di\u1ec5n ti\u1ebfn \u1edf bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng, b\u00e0i h\u1ecdc n\u00e0y kh\u00f4ng bao gi\u1edd c\u0169!<\/p>\n\n
Bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng: Philippines n\u00f3i v\u1ec1 \u00fd \u0111\u1ecbnh chia 60-40 v\u1edbi Trung Qu\u1ed1c<\/a><\/h2>\n<\/li>\n
L\u1eadt t\u1ea9y gi\u1ea3i ph\u00e1p \u2018h\u00f2a b\u00ecnh\u2019 ki\u1ec3u Trung Qu\u1ed1c \u1edf bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng<\/a><\/h2>\n<\/li>\n
‘\u0110\u00e3 \u0111\u1ebfn l\u00fac \u0111\u01b0a tranh ch\u1ea5p bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng ra Li\u00ean Hi\u1ec7p Qu\u1ed1c’<\/a><\/h2>\n<\/li>\n
\u2018H\u00f2a b\u00ecnh ki\u1ec3u Trung Qu\u1ed1c\u2019 r\u1ea5t nguy hi\u1ec3m \u1edf bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng<\/a><\/h2>\n<\/li>\n
Th\u01b0\u1ee3ng Ngh\u1ecb s\u0129 M\u1ef9 y\u00eau c\u1ea7u M\u1ef9 ch\u1ed1ng l\u1ea1i TQ tr\u00ean Bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng<\/a><\/h2>\n<\/li>\n<\/ul>\n<\/div>\n
\nChi\u1ebfn tranh d\u01b0 lu\u1eadn l\u00e0 m\u1ed9t trong ba m\u1eb7t tr\u1eadn nguy hi\u1ec3m c\u1ee7a TQ \u1edf bi\u1ec3n \u0110\u00f4ng. \u1ea2nh minh h\u1ecda: INTERNET<\/em><\/p>\n