Cựu thượng nghị sĩ Mỹ Bob Kerrey. Ảnh: AP

Ngày 25/5, Đại học Fulbright Việt Nam (FUV) được trao quyết định thành lập dưới sự chứng kiến của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry. Đây là cơ sở giáo dục 100% vốn đầu tư nước ngoài, hoạt động không vì lợi nhuận. Cựu thượng nghị sĩ Mỹ Bob Kerrey giữ cương vị chủ tịch hội đồng quản trị trường.

Ông Kerrey, sinh ngày 27/8/1943, từng làm thống đốc bang Nebraska, Mỹ, và là ứng viên tham gia chạy đua vào Nhà Trắng năm 1992. Trước khi theo đuổi con đường chính trị, ông là chỉ huy của đơn vị Thủy Bộ Không Phối hợp (SEAL) tham gia cuộc chiến tranh Việt Nam.

Theo một cuộc điều tra của kênh truyền hình CBS News và báo New York Times hồi năm 2001, đội đặc nhiệm dưới quyền ông Kerrey ngày 25/2/1969 gây ra cuộc thảm sát tại Khâu Băng, ấp Thạnh Hòa, xã Thạnh Phong, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre. Vì thế, việc ông trở thành chủ tịch hội đồng quản trị FUV đang gây ra nhiều tranh cãi ở Việt Nam.

Trên Facebook, ông Nguyễn Thanh Việt, tác giả cuốn tiểu thuyết đoạt giải Pulitzer “The Sympathizer”, bày tỏ bất ngờ trước việc một người mà ông Việt mô tả là “có vấn đề” như ông Kerrey lại được chọn làm lãnh đạo trường.

“Thật khó để bỏ qua quá khứ của ông ấy cũng như sự việc không thể chối cãi đã diễn ra”, ông Việt nhận xét. “Người ta có thể dễ dàng tìm một người khác thích hợp hơn để dẫn dắt tổ chức”.

“Tôi biết ông Kerrey muốn hàn gắn vết thương chiến tranh, đối với cả người dân nước ông ấy lẫn người dân Việt Nam”, Financial Times dẫn lời ông Thái Bảo Anh, một luật sư Việt Nam. “Nhưng tôi thắc mắc rằng liệu ông Kerrey có bao giờ tự hỏi việc ông ấy đảm nhận vị trí đó sẽ khơi lại một vết thương cũ trong tâm trí người Việt Nam hay không?”.

Ông Thái, người từng giành học bổng Fulbright vào năm 2003, thêm rằng ông hoàn toàn ủng hộ sứ mệnh nâng cao chất lượng giáo dục ở Việt Nam của FUV nhưng “không thể bỏ qua” cho cựu thượng nghị sĩ Kerrey.

“Tôi không có quyền làm thế bởi đây là quyền của những nạn nhân đã thiệt mạng và người thân họ”, ông nói.

Nhà báo Trần Trọng An chia sẻ trên Facebook cá nhân rằng ông “đồng ý với quan điểm, Bob phải chịu trách nhiệm về tội ác của mình”. Tuy nhiên, theo ông An, “chịu trách nhiệm không có nghĩa là ngồi ở Mỹ và ân hận về quá khứ. Mà chịu trách nhiệm cao hơn là quay trở lại làm những điều tốt đẹp”.

“Mình tin Bob có động lực làm điều tốt đẹp ở Việt Nam hơn bất kỳ người Mỹ nào khác”, ông An nhận xét.

Nguyễn Anh Tuấn, lãnh đạo một công ty truyền thông ở Việt Nam, nhắc đến việc cựu thượng nghị sĩ đã nhận trách nhiệm và ăn năn, nhưng chỉ nhận trách nhiệm thì không bao giờ là đủ, mà hành động để chuộc lỗi thì tốt hơn nhiều.

“Nếu suốt hơn 45 năm qua, Bob Kerrey không làm gì cả, chỉ ngồi yên chờ lịch sử phán xét thì có tốt hơn không?”, ông Tuấn đặt câu hỏi. “Ngoài nỗi ám ảnh và sự ăn năm, ông Kerey đã cùng với Ngoại trưởng John Kerry và Thượng nghị sỹ John McCain đã có rất nhiều nỗ lực vào quá trình bình thường hoá quan hệ Việt – Mỹ”.

Ông ấy “đã dũng cảm đối mặt với quá khứ, một điều hẳn là không dễ dàng gì.”

Theo một bài viết đăng trên báo NYTimes cách đây 15 năm, ông Kerrey đã nhận trách nhiệm vụ thảm sát tại làng Thạnh Phong năm xưa.

Trong một bài phát biểu vào năm 2001, cựu thượng nghị sĩ Mỹ nói rằng cuộc thảm sát ấy đã “ám ảnh” ông suốt 32 năm.

Sau khi những ý kiến tranh luận khác nhau xuất hiện về vai trò mới của ông, cựu thượng nghị sĩ chia sẻ với Financial Times rằng ông “sẵn lòng rút lui” nếu sự tham gia của ông ảnh hưởng tới cơ hội thành công của FUV.

“Tôi đã đối mặt với quá khứ của mình một cách thẳng thắn và trung thực”, ông nói. “Tôi đã làm những điều tồi tệ và sẽ sống với nó suốt cuộc đời mình. Nhưng tôi không sống trong quá khứ. Tôi sống ở hiện tại và đang cố gắng làm mọi việc có thể để giúp Việt Nam xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn”.

Ông Ben Wlkinson từ Quỹ Tín thác Cải cách Đại học Việt Nam (TUIV) đứng về phía ông Kerrey. Theo Wilkinson, với kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục đại học cũng như những đóng góp đối với công cuộc hòa giải Việt – Mỹ, ông Kerrey “hoàn toàn đủ điều kiện” để lãnh đạo Đại học Fulbright.

Xem thêm: Ngoại trưởng Mỹ Kerry chia sẻ về chiến tranh và chuyến thăm của Obama

Vũ Hoàng