Đảo ngược Brexit sẽ hủy hoại toàn châu Âu!

Đó là nhận định của Phó Giáo sư Liubomir K.Topaloff thuộc Đại học Meiji (Nhật Bản) về cuộc trưng cầu dân ý lần hai sắp tới của Anh.
Ông Topaloff cho rằng kết quả cuộc trưng cầu ý dân về tư cách thành viên của Anh trong Liên minh châu Âu (EU) đã tạo ra một tiền lệ chưa từng có. Chỉ vài giờ sau khi kết quả cuối cùng được công bố với chiến thắng thuộc về phe ủng hộ Brexit, một lá đơn kêu gọi Quốc hội Anh tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý thứ hai đã xuất hiện, và chỉ sau có một tuần, yêu cầu này đã nhận được khoảng 4 triệu chữ ký, làm dấy lên hy vọng rằng đây có lẽ chưa phải là thất bại hoàn toàn của phe ủng hộ “ở lại”.

Theo luật pháp Anh, Quốc hội có trách nhiệm xem xét mọi đơn thỉnh cầu có hơn 100.000 chữ ký. Tuy nhiên, thực tế là mọi nỗ lực đảo ngược Brexit đều sẽ hủy hoại hoàn toàn Liên minh.

Dao nguoc Brexit se huy hoai toan chau Au! – Anh 1

“Cuộc chia ly” giữa Anh và EU là một tiền lệ chưa từng có đối với toàn châu Âu và thế giới. (Nguồn: CNBC)

Xói mòn nền dân chủ

Nói đơn giản, dân chủ chính là trao quyền cho người dân và bầu cử chính là nền tảng của dân chủ. Có thể nói, trong một nền dân chủ trực tiếp – hay dân chủ thuần túy – cuộc trưng cầu ý dân giúp phe đa số nắm chắc một chiến thắng trong tay.

Việc đảo ngược kết quả dường như là không thể đối với những cử tri nằm trong số 48% số người lựa chọn “ở lại”, hoặc đối với những người nằm trong số 52% cử tri chiến thắng với quyết định Brexit song giờ lại cảm thấy “hối hận” khi không hiểu rõ họ bỏ phiếu cho điều gì.

Các chuyên gia pháp lý đã tranh cãi rất gay gắt, tìm cách lập luận rằng kết quả cuộc trưng cầu ý dân vừa qua đã đẩy Quốc hội Anh vào vòng luẩn quẩn, và Chính phủ của Anh sẽ không thể khởi động tiến trình đàm phán theo Điều 50 Hiệp ước Lisbon chừng nào Quốc hội chưa chính thức thông qua kết quả này.

Việc Quốc hội chấp thuận kết quả bỏ phiếu đồng nghĩa với việc cho phép chính phủ tiếp theo toàn quyền triển khai những điều khoản của thỏa thuận mà họ đàm phán thành công với EU dù không biết rõ nội dung của những điều khoản này. Tuy nhiên, kịch bản này khó có khả năng xảy ra. Thay vào đó, sau các cuộc tổng tuyển cử mới, chính phủ tiếp theo có thể sẽ tìm cách tái đàm phán các điều khoản với EU mà không cần phải rời khối.

Dao nguoc Brexit se huy hoai toan chau Au! – Anh 2

Hành động liên tục trưng cầu dân ý của người Anh chỉ khiến nền dân chủ trực tiếp của châu Âu bị xói mòn. (Nguồn: The Millennium Report)

Tuy nhiên, vấn đề mà chính phủ mới tại Anh sẽ phải đối mặt là Brexit là điều không thể phủ nhận. Số người ủng hộ Anh rời khỏi EU nhiều hơn số người ủng hộ ở lại tới 1,27 triệu. Phe ủng hộ “ở lại” biết rõ điều này song họ vẫn cho rằng chiến thắng của phe Brexit chủ yếu là do số đông những cử tri cao tuổi, trình độ giáo dục thấp bỏ phiếu cho Brexit, không phải nhờ những người trẻ tuổi, được lợi rất nhiều từ sự hội nhập châu Âu.

Đây là một sai lầm bởi họ thực sự chỉ đang tìm cách đổ lỗi cho cuộc bỏ phiếu vừa qua, ít nhất là bởi dân chủ được coi là yếu tố đảm bảo công bằng nhất trong xã hội hiện nay và việc đánh giá quyết định của một cử tri dựa trên giới tính, lứa tuổi, thu nhập, trình độ học vấn, địa vị xã hội,… hoặc nhiều lý do khác đều sẽ hủy hoại bản chất của sự công bằng này, và nói rộng hơn là xói mòn chính bản thân nền dân chủ.

Tiền lệ xấu của EU

Cách tốt nhất để thoát khỏi mớ bòng bong này là tổ chức một cuộc trưng cầu ý dân khác. Tuy nhiên, sự kiện này sẽ là không khả thi chừng nào người ta chưa đàm phán về điều mà nhiều người gọi là “cuộc chia ly vội vã”, việc sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới tương lai của khoảng 3 triệu công dân EU hiện đang sinh sống và làm việc tại Anh.

Dao nguoc Brexit se huy hoai toan chau Au! – Anh 3

Hình minh họa. (Nguồn: Vesti Finance)

Mục đích của EU là xây dựng một khu vực tự do lưu thông hàng hóa, dịch vụ, vốn và con người. Việc phe ủng hộ Brexit chiến thắng chủ yếu là do những bất mãn trong vấn đề tự do lưu thông con người của các cử tri Anh. Rõ ràng nếu Anh có thể đàm phán để buộc EU phải nhượng bộ các yêu cầu của mình trong vấn đề này mà vẫn giữ được tư cách thành viên liên minh thì đây sẽ là tiền lệ xấu, khiến nhiều quốc gia khác cũng muốn “noi gương”. Điều này chắc chắn không phải là lựa chọn mà EU muốn, và có lẽ cũng là kịch bản ít khả thi nhất trong bối cảnh hiện nay.

Phản ứng của EU đối với kết quả cuộc trưng cầu ý dân vừa qua cũng rất đa chiều. Một nhóm, gồm 3 quan chức cấp cao trong EU là Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk, Chủ tịch Nghị viện châu Âu Martin Schulz và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Junker, cùng Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte kêu gọi nước Anh nhanh chóng chính thức triển khai tiến trình Brexit. Họ lo ngại nguy cơ có thêm một cuộc trưng cầu ý dân nữa sẽ dẫn đến việc “lây lan căn bệnh” sang những quốc gia thành viên khác, vốn đang phải chứng kiến sự trỗi dậy ngày càng mạnh mẽ của các phong trào hoài nghi sự hội nhập châu Âu.

Một nhóm khác, trong đó có Thủ tướng Đức Angela Merkel và Bộ trưởng Tài chính Đức Wolfgang Schäuble, lại cho rằng việc cần làm trước hết là trấn an các thị trường sau cú sốc Brexit. Thực tế là cả hai nhóm ý kiến này đều có chung một mục đích là ngăn chặn sự tan vỡ của EU trước sức ép của các nhân tố toàn cầu hóa.

Dao nguoc Brexit se huy hoai toan chau Au! – Anh 4

EU sẽ phải trấn án 27 thành viên còn lại rằng gia nhập Liên minh không phải là một sai lầm. (Nguồn: The Economic Times)

Theo ông K.Topaloff, dù rõ ràng Brexit đã làm suy yếu EU đáng kể, song có vẻ như nỗi lo sợ và sự bàng hoàng đã vượt quá những thiệt hại thực tế, và EU còn lâu mới thực sự tan rã. Có chăng, một EU với 27 thành viên thậm chí sẽ còn có thể hội nhập sâu sắc hơn trong các lĩnh vực như an ninh, kinh tế và tự do lưu thông con người, nhất là khi không có những cản trở từ phía Anh.

Tuy nhiên, một cuộc trưng cầu ý dân thứ hai chắc chắn sẽ hủy hoại EU bởi nó không thể chữa trị tận gốc căn bệnh mà Brexit phô bày. Rõ ràng, một cuộc trưng cầu ý dân khác sẽ càng nhấn mạnh hơn quan điểm trong dư luận, kể cả ở những nước thành viên không có thành kiến, cho rằng hội nhập châu Âu là một ý tưởng sai lầm.

EU cần phải có một quan điểm thống nhất vì lợi ích chung, nhất là khi các cuộc đàm phán với Anh tập trung vào vấn đề trọng yếu là quyền lợi của các công dân EU tại Anh, cho dù Brexit có thực sự diễn ra hay không.

TNB

(theo Fortune/ Thế giới & việt nam)